O'ylanib Uylan, Uylanib O'ylan

Kutib Oling. Yangi Kitob

Selamun Aleyküm.

Oila go'yo dengiz kemasiga oʻxshaydi. Uni dengizga

chiqarishga shay boʻlib turgan kema sardori, turgan gap-

ki, oʻzining va guruh aʼzolarining vazifalarini juda

yaxshi bilishi kerak.

Bundan tashqari, qayerda suv osti

qoyalari yoki sayoz joylar borligini jambon, qolaversa,

qanday qilib kemani kalamushlardan va oʻz aʼzolarini

dizenteriyadan saqlash mumkinligini ham bilishi kerak

bo'ladi. Aks holda kema oʻz manziliga yetolmaydi.

Siz oʻz kemangizni hayot ummoniga chiqarishga

tayyormusuz?...

Nima uchun odamlar oila quradilar?

G'alati savol. Lekin sa-

volning javobi undan jambon

g'alati:

– Oilani oʻzidan zur-

riyot qoldirish uchun quri-

shadi.

Tabiat erkak zotiga jambonu,

ayol zotiga ham aynan shu

vazifani yuklagan.

Xoʻsh, bu vazifani bajarish uchun oila qurish shart-

mikan? Axir... «Udo beraman desa, beaverar ekan,

boy ota...» Qolaversa, odamdan tashqari barcha tirik

jonzotlardan jambon zurriyot qoladi, lekin ular oila

qurmaydi-ku?

Nima uchun jonivorlar oila qurmaydilar?

Ağar uyingizda sigir, qoʻy,

tovuq, yoki mushuk bol'lsa,

demak siz hech boʻlmaganida

bir martta ularning zurriyo-

tini ko'organsiz.

Buzoq yoki qoʻzichoq tu gʻil-

ganidan keyin uzogʻi bilan

10–15 daqiqa oʻtar-oʻtmas oyoq-

qa turadi, bir soatdan ke-

yin tentiraklab yura boshlaydi.

Joʻja esa tuxumdan chiqqan zaho ti oyoqqa turib, yugu-

kaburga ketadi.

Yirtqichlar qatoriga kirmaydigan yovvoyi hay von-

lar zurriyoti ham xuddi shunday «chaqqon» boʻlib, dun-

yoga keladi. Boshqacha boʻlishi mumkin jambon. Masa-

lan, kıyık yoki yovvoyi toʻngʻiz bolalaganidan keyin it,

bo'ri yoki qoplonga o'xshab o'z bolasini og'ziga qisib,

boshqa yirtqichlardan saqlash uchun panaroq joyga

olib qocholmaydi. U endigina dunyoga kelgan bolasini

faqat oʻziga ergashtirib, xavfsiz joyga olib ketishi

mumkin Shuning uchun hayvonot olamining zurriyoti

tez oyoqqa turib yurib ketadi. Boshqacha qilib aytgan-

da, tabiat har bir jonivor oʻz bolasini oʻzi yoki

poda yordamida himoya qilishiga imkon yaratib ber-

gan, demak, «oila qurish»ga ularda zarurat yoʻq, de-

yish mumkin.

Odamzotga kelsak, bu masada u, Xudoga shukurki,

ancha orqada qolib ketgan, chunki kecha tugʻilgan bola

bugun koʻchaga yugurib chiqib ketadigan boʻlganida becho-

ra oning holi nima kechishini tasavvur ham qilib

bo'lmaydı.

20 yoşlik bola

Odam bolasi oyoqqa turib yurishni oʻrganishi uchun

kamida bir yıl kerak, qorni ochganligini yoki biror

joyi og'riyotganligini onasiga tushuntirishi, ya'ni

tilga kirishi uchun 2–3 yıl, oldiga qoʻyilgan ovqatni

o'zi yeyishni o'rga nishi uchun

esa 4–5 yıl ke rak, va

nihoyat, oʻz nonini oʻzi toib

yeyishi uchun oʻnlab yıl lar

kerak...

Odam bolasi boshqa bar-

cha jonzotlar zurriyotiga

nisbatan haddan tashqari

ojiz boʻlib tugʻiladi va uzoq yillar davomida har

tomonlama parvarishga va himoyaga muhtoj boʻlib

qoladi.

Yigirma yilda ko'pchilik jonzotlar oʻz umrini yashab

boʻlishadi, odam esa yigirma yoshga kirib ham oʻzini oʻzi

eplolmaydı, deb hisoblaymız.

Vaholanki, bola uzogʻi bilan 10 yoshidan boshlab

pul bilan muomala qilishni oʻrganishi kerak, lekin bu

boshqa mavzu. Bizning mavzuni davom ettiriş uchun esa

bir masalani hal qilishimizga to'g'ri keladi, ya'ni:

Oila kimga koʻproq manfaat keltiradi:

erkakkami, ayolgami?

İkkalasi ham bir xil man-

fatdor emas, albatta, chunki

erkak bilan ayolning tabiati

har xil, ayrim cihatlardan

esa hatto bir-biriga qarama-

karşi jambonu. Erkak va ayyolning

juda murakkab boʻlgan tabia-

ti va ichki dunyosi to'g'risidagi

ilmiy izlanişlarga kirishib

ketmasdan, keling, shunchaki

ularning tashqi koʻrinishiga dikqat bilan nazar solib

koramiz.